Bệnh Coryza trên gà là bệnh truyền nhiễm phổ biến, đặc biệt trong các đàn gà nuôi nhốt tập trung. Khi môi trường chăn nuôi không đảm bảo vệ sinh hoặc thời tiết thay đổi đột ngột, bệnh có thể bùng phát và lây lan toàn đàn chỉ trong 1–2 ngày. Mặc dù tỉ lệ chết do Coryza thường thấp, khoảng 5%, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể ghép với các bệnh như E. coli, CRD, IB hoặc ORT, khiến tỉ lệ chết tăng lên đáng kể.
Bệnh Coryza trên gà là gì?
Theo tin tức từ SV388, bệnh Coryza trên gà còn được gọi là bệnh sổ mũi truyền nhiễm, bệnh sưng phù đầu ở gà hay bệnh IC (Infectious Coryza), do vi khuẩn Avibacterium paragallinarum gây ra. Vi khuẩn này lây qua đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp với gà bệnh hoặc gián tiếp qua dụng cụ, máng ăn, nước uống. Trong môi trường bên ngoài, vi khuẩn có thể tồn tại từ 2–3 ngày, nhưng dễ bị tiêu diệt bởi các loại thuốc sát trùng trong vài phút.
Bệnh Coryza gây viêm đường hô hấp, đặc trưng bởi sưng phù đầu, mắt viêm có kén màu vàng. Nếu không chữa trị, gà có thể bị mù một mắt hoặc cả hai mắt, kiệt sức và chết. Thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ 1–3 ngày. Tỉ lệ chết trực tiếp thấp (khoảng 5%), nhưng khi ghép với bệnh khác như CRD hoặc E. coli, tỉ lệ chết có thể tăng lên 30–40%.
Bệnh thường phát triển mạnh vào thời điểm ẩm thấp hoặc nóng bức, khi chất độn chuồng sinh ra nhiều khí độc như H2S và NH3. Coryza phổ biến ở gà từ 2–3 tuần tuổi trở lên, và gà càng lớn tuổi càng dễ mắc bệnh.
Triệu chứng nhận biết bệnh Coryza ở gà
Bệnh Coryza có các biểu hiện lâm sàng khá đặc trưng:
- Mũi gà tiết dịch nhầy, khô lại gây khó thở, hắt hơi, sổ mũi.
- Đầu sưng phù, mặt và quanh mắt sưng to.
- Viêm kết mạc, mắt xuất hiện kén màu vàng.
- Gà ủ rũ, bỏ ăn, mệt mỏi, thậm chí chết nếu bị nặng hoặc kế phát với bệnh khác.
Đối với gà đẻ, Coryza có thể làm giảm năng suất trứng từ 10–40%, gây thiệt hại kinh tế đáng kể. Khi mổ khám, có thể thấy các dấu hiệu đặc trưng:
- Mắt, xoang, mũi có bã đậu dạng kén.
- Viêm khí quản, có thể xuất huyết, chứa nhiều dịch nhầy.
- Tổn thương ở hốc mũi và xoang má với dịch nhầy đặc quánh.
Cách điều trị bệnh Coryza ở gà
Bệnh sưng phù đầu ở gà lây lan nhanh và vi khuẩn có thể tồn tại trong chất độn chuồng, vì vậy cần xử lý toàn đàn để dập dịch hiệu quả. Phác đồ điều trị Coryza hiện nay gồm các bước chính:
Cách ly và vệ sinh chuồng trại
- Cách ly gà bệnh khỏi đàn khỏe để hạn chế lây lan.
- Thay chất độn chuồng, loại bỏ phân, mùn cưa, rơm rạ nhiễm bệnh.
- Sát trùng chuồng trại 1 lần/ngày liên tục 1–2 tuần bằng các dung dịch sát trùng phổ biến.
Dùng kháng sinh đặc hiệu
- Sử dụng các loại kháng sinh có tác dụng với Avibacterium paragallinarum như: Gentamycin, Tylosin, Tiamulin, Tilmycosin, Doxy 50, Doxy 75 kết hợp với Enrolox hoặc Enroxin 10–20%.
- Kháng sinh có thể trộn vào thức ăn hoặc pha vào nước uống, sử dụng liên tục 5–7 ngày theo liều hướng dẫn của nhà sản xuất.
Tăng sức đề kháng và chăm sóc hỗ trợ
- Bổ sung điện giải, vitamin tổng hợp, thuốc giải độc gan thận cho gà uống liên tục 10–15 ngày.
- Với gà bị nặng, chảy nước mắt hoặc nước mũi, nhỏ thuốc Gentamycin vào mắt và mũi 2 lần/ngày liên tục 3–5 ngày.
- Đảm bảo gà có đủ nước sạch và thức ăn dễ tiêu hóa trong quá trình điều trị.
Phòng bệnh Coryza ở gà
Phòng bệnh luôn là biện pháp hiệu quả nhất để giảm thiệt hại kinh tế:
- Duy trì vệ sinh chuồng trại, sát trùng định kỳ, tránh ẩm ướt và khí độc tích tụ.
- Quản lý mật độ nuôi nhốt hợp lý, hạn chế tiếp xúc gà mới và gà bệnh.
- Tiêm vaccine Coryza theo lịch khuyến cáo của cơ quan thú y để tăng miễn dịch đàn gà.
- Kiểm tra định kỳ sức khỏe gà, tách kịp thời những con có dấu hiệu sưng phù đầu, sổ mũi.
Bệnh Coryza trên gà là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, lây lan nhanh, đặc trưng bởi sưng phù đầu, mắt viêm kèm kén vàng, giảm năng suất trứng và có thể dẫn đến chết nếu bệnh ghép với các bệnh khác. Dù tỉ lệ chết trực tiếp thấp, nhưng việc xử lý kịp thời, điều trị toàn đàn và phòng bệnh bằng vệ sinh chuồng trại, sát trùng và tiêm vaccine là rất quan trọng. Chăm sóc hỗ trợ, tăng sức đề kháng cho gà giúp gà phục hồi nhanh, hạn chế thiệt hại kinh tế đáng kể.
